Voeding & diëtetiek

1.    Editoriaal – Hoofdredactrice Britt Van de Voorde
Inleiding

2.    VBVD nieuws: Verslag Algemene Vergadering 13 maart 2025 
Op 13 maart 2025 vond de Algemene Vergadering van de Vlaamse Beroepsvereniging van Diëtisten (VBVD) plaats. De vereniging blikte terug op de verwezenlijkingen van 2024, waaronder tien webinars en twee studiedagen met focus op hartgezondheid en oncologie. De website en ledenvoordelen werden verbeterd, en VBVD nam actief deel aan overleg met het RIZIV en Minister Vandenbroucke over belangrijke dossiers zoals eetstoornissen en de hervorming van het KB 97. Ledenwerving bleef een prioriteit, met initiatieven op hogescholen en campagnes via sociale media. Hoewel het ledenaantal aanvankelijk daalde, herstelde het zich later dat jaar. Studentleden verdubbelden de afgelopen vijf jaar, en veel bleven lid na afstuderen. Het beleidsplan 2025-2029 richt zich op kwaliteitsverbetering, internationale samenwerking, duurzaamheid, en e-health. De vereniging blijft ijveren voor een sterke positie van diëtisten in de gezondheidszorg. Voor 2024-2025 kreeg de VBVD een opdracht van het Agentschap Zorg en Gezondheid om kringwerking en geïntegreerde zorg te versterken, wat resulteerde in vier nieuwe kringen en tien lokale projecten. Financieel sloot 2024 af met een overschot van ruim 51.000 euro, al wordt voor 2025 een beperkt tekort verwacht. De vergadering eindigde met aandacht voor AI, transparante communicatie en samenwerking.

3.    VBVD nieuws: GDPR in de Diëtetiek – Britt Van de Voorde
Dit artikel bespreekt de toepassing van de GDPR (General Data Protection Regulation) binnen de diëtetiek, waar gevoelige gezondheidsgegevens van cliënten centraal staan. Diëtisten verwerken informatie zoals medische voorgeschiedenis, dieetvoorkeuren en administratieve gegevens, en moeten daarbij voldoen aan zes GDPR-principes: rechtmatigheid, doelbinding, dataminimalisatie, juistheid, opslagbeperking en vertrouwelijkheid. Als verwerkingsverantwoordelijken hebben diëtisten verplichtingen zoals het bijhouden van een verwerkingsregister, opstellen van privacyverklaringen, respecteren van cliëntenrechten en het opstellen van actieplannen bij datalekken. Samenwerkingen met externe partijen vereisen verwerkersovereenkomsten, zeker bij internationale gegevensoverdracht. Om naleving te garanderen, zijn technische (zoals versleuteling en multi-factor authenticatie) en organisatorische maatregelen (zoals DPIA’s en training) noodzakelijk. Veiligheid van elektronische systemen en zorgvuldige communicatie zijn cruciaal. De publicatie sluit af met tien praktische GDPR-tips voor diëtisten, waaronder het up-to-date houden van de privacyverklaring, beperken van gegevensverzameling, beveiligen van opslag en communicatie, het maken van back-ups en het trainen van personeel. Diëtisten worden aangemoedigd om hun kennis van de wetgeving actueel te houden om zo de privacy van cliënten optimaal te beschermen.

4.    VBVD nieuws: verslag tweedelige webinar Week van de Diëtist – Elke Lecluyse
Het artikel bevat een terugblik op de tweedelige webinarreeks tijdens de Week van de Diëtist, waarin verschillende sprekers inzichten en praktische tips deelden.
Dag 1 richtte zich op psychologische weerbaarheid voor diëtisten. Jessica Berden benadrukte het belang van compassie boven empathie om burn-out te voorkomen. Nina Mouton besprak het belang van het kennen van je eigen hechtingsstijl. Marieke Vanneste gaf tips over het efficiënt zoeken en implementeren van evidence-based informatie.
Dag 2 besprak de belangrijkste inzichten van dag 1 en introduceerde de Cebam Evidence Linker, een hulpmiddel om sneller wetenschappelijk onderbouwde informatie te vinden. Pieter Brughmans deelde zijn ervaringen met het gebruik van sociale media om misinformatie te bestrijden. Sofie Joossens gaf tips over het beoordelen van betrouwbare bronnen. Nina Van Den Broecke besprak de werking van Gezondheid en Wetenschap, een platform dat wetenschappelijke richtlijnen vertaalt naar begrijpelijke informatie voor patiënten.
Daarnaast werden praktische tips gegeven voor stressmanagement en het positioneren als diëtist, met nadruk op netwerken, specialisatie en ondernemerschap.

5.    Dossier Lever: obesitaschirurgie – Anja Geerts, Louis Onghena en Sander Lefere
Het artikel bespreekt de positieve effecten van obesitaschirurgie op de lever, maar ook de valkuilen. Obesitaschirurgie leidt tot significant gewichtsverlies en verbetert metabole comorbiditeiten zoals type 2 diabetes en hart- en vaatziekten. Het vermindert leververvetting (MASLD), steatohepatitis en leverfibrose. Echter, na de operatie neemt de incidentie van alcoholgebruiksstoornissen (AUD) toe, vooral vanaf het tweede postoperatieve jaar. Anatomische veranderingen door procedures zoals Roux-en-Y Gastric Bypass (RYGB) en Sleeve Gastrectomie (SG) leiden tot snellere maaglediging en hogere bloedalcoholconcentraties, wat bijdraagt aan AUD. Risicofactoren voor AUD zijn onder andere mannelijk geslacht, jongere leeftijd, roken en recreatief drugsgebruik. Patiënten met een voorgeschiedenis van obesitaschirurgie en alcoholgerelateerde leverziekten hebben een slechtere prognose, met een hogere kans op ziekenhuisopnames en lagere transplantatie-vrije overleving. Er is behoefte aan strengere screeningscriteria voor alcoholgebruik bij kandidaten voor obesitaschirurgie en langdurige follow-up om problematisch alcoholgebruik te detecteren. Ondanks de voordelen van obesitaschirurgie, moeten de risico's op AUD en de gevolgen voor de lever serieus worden genomen.

6.    Dossier Lever: de impact van voeding op de levergezondheid – Marie Van Dooren en Mariken Huybrechts
Het artikel bespreekt de impact van voeding op levergezondheid, met een focus op niet-alcoholische leververvetting (NAFLD). NAFLD omvat een spectrum van leveraandoeningen die kunnen leiden tot steatohepatitis, fibrose, levercirrose en hepatocellulair carcinoom (HCC). Gewichtsverlies is de primaire behandeling voor NAFLD, waarbij een afname van 5-10% van het lichaamsgewicht kan leiden tot verbetering van leverontsteking en fibrose. Verhoogde fysieke activiteit, zoals 150-200 minuten matig-intensieve aerobe lichaamsbeweging per week, draagt ook bij aan het verminderen van leversteatose. Het Mediterraans dieet wordt aanbevolen vanwege de gezonde samenstelling, terwijl een 'very low calorie diet' (VLCD) kan worden gebruikt voor snel gewichtsverlies onder supervisie van een diëtist. Supplementen zoals vitamine E en probiotica kunnen bijdragen tot verbeterde leverwaarden, maar leefstijlinterventies blijven cruciaal. Een casus beschrijft een 53-jarige man met NASH en gevorderde fibrose die een VLCD volgde en 11,7 kg verloor, wat leidde tot een verbetering van zijn leverwaarden. Het dieet werd stapsgewijs uitgebreid om gewichtstoename te voorkomen en een gezond voedingspatroon op lange termijn te waarborgen. Het document benadrukt dat leefstijlinterventies het belangrijkste onderdeel zijn van de behandeling van leveraandoeningen.

7.    Dossier Mondhygiëne: minder suiker, betere tanden? – Sofie Verdoodt
Dit artikel bespreekt de impact van suiker op mondgezondheid en benadrukt dat niet alleen wat je eet, maar ook hoe vaak en hoe lang je eet, van invloed is. Suikers en zuren in voeding kunnen tanderosie en tandbederf veroorzaken. Vrije suikers, zoals die in frisdrank en snoep, moeten zoveel mogelijk worden beperkt. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) adviseert om de inname van vrije suikers te beperken tot 10% van de dagelijkse energie-inname, en bij voorkeur tot 5%. Dit komt neer op maximaal 25 gram vrije suikers per dag voor een volwassene. Natuurlijke suikers in fruit en zuivel zijn minder schadelijk door hun vezelrijke voedselmatrix en de aanwezigheid van calcium en fosfor. Het document raadt aan om suikerbewust te eten en verpakkingen te lezen om verborgen suikers te identificeren. Het geeft ook tips voor een gezonde mond, zoals het beperken van eetmomenten tot vijf keer per dag, het vermijden van snoepen voor het slapen gaan, en het dagelijks poetsen van de tanden met fluoride tandpasta. Regelmatige tandartsbezoeken en goede mondhygiëne zijn essentieel om mondaandoeningen te voorkomen en een gezonde eetlust te behouden.

8.    Uitgeklaard: Carrageen – Martijn Maes
Het artikel bespreekt carrageen, een extract van rood zeewier dat wordt gebruikt als voedingsadditief vanwege zijn gelvormende en smaakversterkende eigenschappen. Carrageen wordt vaak toegevoegd aan zuivelproducten, plantaardige melkvervangers en bewerkte vleesproducten. Hoewel carrageen door de Europese Autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) is goedgekeurd, blijven er twijfels over de veiligheid. Studies tonen aan dat gedegradeerd carrageen kankerverwekkend kan zijn en ulceraties in de darmen kan veroorzaken. Nieuwere studies suggereren dat carrageen de darmflora kan verstoren, de beschermende mucuslaag kan afbreken en ontstekingen kan bevorderen. Bij muizen leidde carrageen tot een afname van ontstekingsremmende bacteriën en een toename van ontstekingsbevorderende bacteriën. Bij ratten veroorzaakte carrageen schade aan het darmslijmvlies en verhoogde ontstekingsmarkers. Menselijke studies zijn beperkt, maar sommige suggereren dat carrageen de symptomen van colitis ulcerosa kan verergeren. De auteurs concluderen dat er meer onderzoek nodig is om de veiligheid van carrageen volledig te begrijpen, vooral bij langdurige blootstelling en in combinatie met andere voedingsmiddelen.

9.    Onderzoek: het Nutri-wound project – Inge Tency, Flore De Vylder, Dimitri Beeckman, Tim Torsy
Het NutriWound-project onderzoekt de rol van voeding bij de preventie en behandeling van decubitus (doorligwonden). Adequate voeding, vooral energie en eiwitten zoals arginine en glutamine, speelt een sleutelrol in decubituspreventie en wondgenezing. Het project richt zich op het verbeteren van nutritionele zorg en onderzoekt welke voedingsinterventies effectief kunnen zijn. Via kwalitatief onderzoek met focusgroepdiscussies werd de kennis, attitude en praktijk van zorgverleners over voedingsinterventies nagegaan. Decubitus komt vooral voor bij oudere, verzwakte zorgvragers, vaak na een ziekenhuisopname. Voedingsbeleid varieert sterk per setting en beroepsgroep, en er ontbreekt vaak een specifieke procedure. Nutritionele screening gebeurt niet systematisch in woonzorgcentra. Verrijking van voeding met eiwit- en energierijke poeders en dranken is een veelgebruikte interventie. Obstakels zijn onder andere kennistekort, personeelstekort en de kostprijs van bijvoeding. Er is behoefte aan meer opleiding en informatie over voeding bij decubitus. Een multidisciplinaire samenwerking is essentieel voor een effectief voedingsbeleid. Het project benadrukt het belang van een holistische en gepersonaliseerde aanpak van voeding, waarbij de autonomie en waardigheid van de zorgvrager centraal staan. Financiële ondersteuning en terugbetaling van bijvoeding zijn noodzakelijk om voedingszorg toegankelijk te houden.

10.    Voor u gelezen: een nuchtere kijk op alcohol – Britt Van de Voorde
Het artikel bevat een recensie van het boek "Een nuchtere kijk op alcohol" door verslavingspsychiater Geert Dom. Het boek biedt een grondige en wetenschappelijk onderbouwde analyse van alcoholgebruik en de impact ervan op lichaam en geest. Geert Dom combineert wetenschappelijke inzichten met praktijkervaring en legt complexe medische en psychologische processen helder uit. Hij bespreekt de historische en maatschappelijke rol van alcohol, evenals de directe en langetermijneffecten op het brein, hormonen en het cardiovasculaire systeem. Het boek biedt praktische adviezen voor bewuster alcoholgebruik en weerlegt veelvoorkomende misvattingen, zoals het idee dat matig drinken altijd onschuldig is. Hoewel de hoeveelheid informatie soms overweldigend kan zijn, slaagt Geert Dom erin de materie toegankelijk te houden met concrete voorbeelden. De recensie concludeert dat het boek een waardevolle gids is voor zorgprofessionals, beleidsmakers en bewuste consumenten die meer inzicht willen krijgen in de effecten van alcohol. Leden van de VBVD krijgen 10% korting en betalen geen verzendkosten bij aankoop van het boek.

11.    Voor u gelezen: De Lever – Margo De Kimpe
Het artikel bevat een recensie van het boek "De Lever," geschreven door artsen van het Universitair Ziekenhuis Gent. Het boek biedt een wetenschappelijk onderbouwd maar toegankelijk overzicht van de werking en aandoeningen van de lever. Het bespreekt de verschillende functies van de lever, de evolutie van leverschade, en de factoren die de lever kunnen beschadigen, zoals alcohol, virussen, en medicatie. Het boek behandelt ook de diagnose, onderzoeken, en behandelingen van leverziekten, evenals de geschiedenis en complicaties van levertransplantaties. Voeding en beweging worden besproken als belangrijke factoren voor levergezondheid. Het boek ontkracht mythes over de lever, zoals de effectiviteit van vitamines en supplementen. De opbrengst van het boek gaat naar het Fonds Leverziekten. Het boek is nuttig voor zowel professionals als leken en stimuleert preventieve gezondheidszorg. Voor diëtisten biedt het waardevolle inzichten die kunnen bijdragen aan de behandeling en preventie van leverziekten. Leden van de VBVD krijgen 20% korting en betalen geen verzendkosten bij aankoop van het boek.

12.    Voor u gelezen: Waarom ons vet niet de vijand is – Katia Van der Auwera
Het artikel bevat een recensie van het boek "Waarom ons vet niet de vijand is," dat een wetenschappelijk onderbouwd overzicht biedt van de rol van vetweefsel in het menselijk lichaam en de invloed ervan op gezondheid en gewicht. Het boek behandelt de functies van vetweefsel, obesitas-gerelateerde ziekten, energie-inname en -verbruik, diëten en beweging, vermageringsmiddelen, en chirurgische ingrepen. Het jojo-effect wordt uitgelegd als gevolg van extra vetcellen en hormonale aanpassingen die eetlust verhogen en verzadiging verminderen. Hoewel het boek waardevolle informatie biedt, is het soms moeilijk leesbaar door vakjargon en een niet altijd logische opbouw. Praktische adviezen voor duurzaam gewichtsverlies zijn beperkt tot enkele korte aanbevelingen, zoals het ontbijt niet overslaan, ongezonde tussendoortjes vermijden, eiwitinname verhogen, en koolhydraat- en vetinname beperken. Het belangrijkste advies is om een gezonde levensstijl op een natuurlijke en comfortabele manier te integreren. Het boek is vooral geschikt voor zorgprofessionals of lezers met voorkennis. Leden van de VBVD krijgen 10% korting en betalen geen verzendkosten bij aankoop van het boek.

13.    Voor u gelezen: complexe pijnen – Elke Lecluyse
Het artikel bevat een recensie van "Complexe pijn: Wat je lichaam je wil vertellen," een praktisch hulpmiddel bestaande uit gespreksplaten en een handboek. Dit materiaal is ontworpen om de complexe relatie tussen pijn, lichaam en geest op een toegankelijke manier uit te leggen. Het is waardevol voor zorgprofessionals zoals diëtisten, kinesisten en psychologen bij de begeleiding van cliënten met chronische pijn. De gespreksplaten laten duidelijk zien hoe pijnsignalen door het lichaam worden gestuurd en hoe stress en emoties deze signalen kunnen beïnvloeden. Het handboek biedt een stevige basis voor zorgverleners die hun kennis willen verdiepen en praktische strategieën willen bieden. De visuele en toegankelijke opzet maakt het geschikt voor multidisciplinaire samenwerking. Echter, het materiaal legt sterk de nadruk op het idee dat chronische pijn kan genezen, wat soms onrealistische verwachtingen kan creëren. Daarnaast ontbreekt de rol van voeding in het geheel, wat een gemiste kans is voor diëtisten. Samenvattend is het een waardevolle tool voor zorgprofessionals, vooral bij jongere cliënten, maar mist nuance rond pijn en de rol van voeding.